🎰 Zadania Maturalne Z Układu Krwionośnego

Na rysunkach przedstawiono różne poziomy organizacji budowy organizmu człowieka. Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości struktur. Do każdego rysunku (A–D) przyporządkuj właściwy dla niego poziom organizacji budowy (1–6), wybierając ich numery z poniższych. organellum. komórka. tkanka. narząd. układ narządów. Korzystając z wykresu, podaj po jednym przykładzie reakcji organizmu człowieka na wymienione poniżej zmiany temperatury otoczenia i określ wpływ tej reakcji na utrzymanie względnie stałej temperatury ciała: 1. zmiana temperatury otoczenia z 20°C do 10°C. 2. zmiana temperatury otoczenia z 40°C do 50°C. 15.2. (0–1) 1. Serce pompuje krew do dwu obwodów (małego i dużego), które transportują dalej krew z i do płuc oraz doprowadzają ją do wszystkich części ciała. Dzięki temu umożliwiony jest transport tlenu i dwutlenku węgla między płucami a tkankami ciała. 2. Zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii są transportowane za pomocą krwi 1 p. – za wybór części współczulnej i uzasadnienie tego wyboru poprzez odwołanie się do przykładu z tabeli i powiązanie tego przykładu z pracą mięśni szkieletowych uwzględniające dostarczanie substratu/ów oddechowego/ych. 0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi. 11.2. (0–1) Układ krwionośny, budowa i funkcje – biologia – zadania otwarte #2 Biologia , Układ krwionośny / By Monika Zbiór zadań maturalnych: https://matura biomist pl/biologia/uklad-krwionosny Przygotowanie do matury: Zadanie maturalne nr 83. Funkcja liniowa f określona jest wzorem f ( x) = 1 3 x − 1 dla wszystkich liczb rzeczywistych x. Wskaż zdanie prawdziwe: Funkcja f jest malejąca i jej wykres przecina oś O y w punkcie ( 0, 1 3) Funkcja f jest malejąca i jej wykres przecina oś O y w punkcie ( 0, − 1) Układ nerwowy człowieka zużywa około 25% wytwarzanej w organizmie energii, a masa tego układu stanowi 1–2% masy ciała, co oznacza, że zapotrzebowanie na energię tkanki nerwowej jest znacznie większe niż innych tkanek. Podaj dwa przykłady procesów zachodzących w neuronie, które wymagają nakładu energii (ATP). Zapoznaj się z lekcją z Epodręcznika „Szczególna rola krwi”. Wykaż związek budowy składników krwi z pełnioną przez nie funkcją. Omów znaczenie grup krwi. Oceń społeczną rolę krwiodawstwa. Wyjaśnij na czym polega konflikt serologiczny. Typ materiału: Lekcja z Epodręcznika. Temat 10. Budowa i funkcje układu krwionośnego. Poniżej przedstawiono budowę zewnętrzną jednego z przedstawicieli głowonogów oraz budowę układu krwionośnego głowonogów, gdzie jasnym i ciemnym kolorem oznaczono krew różniącą się stopniem utlenowania. Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości rysunków. H4L3DN. Strona głównaZadania maturalne z biologiiZbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) Kategoria: Układ pokarmowy i żywienie Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W układzie pokarmowym odbywa się pobieranie pokarmu, jego stopniowe rozdrabnianie, rozkład (trawienie) składników pokarmowych oraz wchłanianie produktów trawienia. Składniki pokarmowe są rozkładane przez enzymy zwykle w kilku odcinkach przewodu pokarmowego. W zależności od rodzaju wiązania chemicznego, na które działają enzymy w trawionych związkach organicznych, wyróżnia się enzymy: proteazy, glikozydazy, esterazy i nukleazy. Na rysunku przedstawiono schematycznie elementy układu pokarmowego w powiązaniu z obiegiem ustrojowym układu krwionośnego. Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 1994, s. 145. a)Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących układu pokarmowego człowieka. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli. Lp. Informacja Prawda Fałsz 1. Układ pokarmowy dostarcza organizmowi człowieka materiały do budowy i odnowy tkanek oraz substancje energetyczne. 2. W przewodzie pokarmowym człowieka zachodzi trawienie wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe. 3. Energia zawarta w pokarmach spożywanych przez człowieka pochodzi w pośredni sposób z energii słonecznej. b)Określ, jakie związki organiczne są rozkładane przez glikozydazy (enzymy amylolityczne) oraz podaj oznaczenia literowe (A–F) i nazwy narządów, w których zachodzi ich trawienie. c)Podaj nazwy naczyń krwionośnych oznaczonych na rysunku cyframi 1 i 2. Określ, które z nich charakteryzuje się wyższym stężeniem mocznika. Odpowiedź uzasadnij. d)Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania. Po posiłku złożonym z warzyw w komórkach wątroby, biorącej udział w utrzymywaniu stałego stężenia glukozy we krwi, zachodzi glikoliza – pobudzana przez glukagon. glikogeneza – pobudzana przez insulinę. glikogenoliza – pobudzana przez glukagon. glukoneogeneza – pobudzana przez insulinę. Rozwiązanie b)(0-1)Przez glikozydazy (enzymy amylolityczne) trawione są węglowodany w następujących narządach: A – jamie ustnej, D – dwunastnicy oraz E – jelicie cienkim. c)(0-1)Przykłady poprawnych odpowiedzi 1. żyła wrotna, 2. żyła wątrobowa (żyła główna dolna) Wyższe stężenie mocznika występuje w żyle wątrobowej (żyle głównej dolnej, 2) niż w żyle wrotnej (1), ponieważ w wątrobie powstaje mocznik i jest z niej transportowany najpierw żyłą wątrobową, a potem żyłą główną dolną (następnie poprzez inne naczynia przenoszony jest do nerek). Wskazówki a)Aby poprawnie zaznaczyć prawdziwość podanych stwierdzeń, skorzystaj z wiadomości na temat roli, jaką odgrywa układ pokarmowy w organizmie człowieka i rodzaju trawienia jakie w nim zachodzi. Zastanów się również nad źródłem energii, z której korzysta człowiek, spożywając różnorodne pokarmy. Zwróć uwagę na znaczenie procesu fotosyntezy dla człowieka jako organizmu heterotroficznego. b)Glikozydazy to enzymy rozrywające wiązania O-glikozydowe. Przypomnij sobie, w jakich związkach organicznych występują tego typu wiązania. Nazwa enzymów i wiązań podaje istotną informację. Część trawionych przez glikozydazy związków znajdujących się w pokarmach to polimery, które są stopniowo rozkładane w różnych narządach przewodu pokarmowego. c)W tym zadaniu zwróć uwagę, jakie naczynie transportuje składniki pokarmowe z układu pokarmowego do wątroby (co jest widoczne na rysunku), czy jest to żyła, czy też tętnica i jaką ma nazwę. Podobnie jest w przypadku naczynia odchodzącego od wątroby. Aby wskazać naczynie, w którym jest wyższe stężenie mocznika, należy zastanowić się, dlaczego mocznik trafia do jednego z naczyń oraz przypomnieć sobie, w jakim narządzie powstaje mocznik. d)Wyobraź sobie sytuację przedstawioną na rysunku: transport glukozy do wątroby (po procesie trawienia węglowodanów zawartych w warzywach) oznacza, że w wątrobie pojawia się duża ilość tego cukru. Wątroba, aby utrzymać jego stałe stężenie we krwi, musi zatrzymać część glukozy, a więc konieczne jest przeprowadzenie przez jej komórki pewnego procesu. Jeżeli potrafisz rozróżnić wymienione w zadaniu procesy, to wybierzesz ten właściwy. Przypomnij sobie, który hormon stymuluje zatrzymywanie glukozy w wątrobie. Strona głównaZadania maturalne z biologii Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej. Przejdź do wyszukiwarki zadań Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 14. (3 pkt) Układ krążenia Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Pozostałe Kontakt erytrocytów mających w błonie komórkowej określony antygen ze skierowanym przeciwko niemu przeciwciałem obecnym w surowicy krwi skutkuje aglutynacją – zlepianiem się krwinek. Z tego powodu przetoczenie krwi niezgodnej pod względem grupy układu AB0 i czynnika Rh stanowi zagrożenie życia. W celu potwierdzenia u pacjenta grupy krwi B Rh(–) wykonano test aglutynacji, stosując trzy rodzaje surowic: z przeciwciałami anty-A z przeciwciałami anty-B z przeciwciałami anty-Rh (inaczej anty-D). (0–2) Określ, jaki wynik będzie jednoznacznie potwierdzać grupę krwi B Rh(–) tego pacjenta. Zaznacz w tabeli literę T (tak), jeśli w danej probówce dojdzie do aglutynacji, albo N (nie) – jeśli do niej nie dojdzie. Przeciwciało Aglutynacja anty-A T N anty-B T N anty-Rh T N (0–1) Około 16% Europejczyków ma krew Rh(–). Za brak czynnika Rh odpowiada recesywny allel d. Korzystając z prawa Hardy’ego-Weinberga, oblicz częstość występowania heterozygot w tej populacji. Zapisz obliczenia. Częstość wynosi: % Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (3 pkt) Układ pokarmowy i żywienie Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Wątroba dorosłego człowieka waży około 1,5 kg i jest jednym z nielicznych narządów, które ze względu na pełnione funkcje mają dwa rodzaje unaczynienia: unaczynienie czynnościowe, związane z transportem do wątroby wchłoniętych w jelicie składników pokarmowych unaczynienie odżywcze, którego zadaniem jest dostarczanie tlenu do komórek wątroby. Na podstawie: B. Gołąb, Traczyk, Anatomia i fizjologia człowieka, Łódź 1997; Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Warszawa 2016. (0–1) Uzupełnij tabelę dotyczącą unaczynienia wątroby – wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy wymienionych naczyń krwionośnych. tętnica wątrobowa żyła wątrobowa żyła wrotna Unaczynienie Naczynie doprowadzające Naczynie odprowadzające czynnościowe odżywcze (0–1) Określ, czy wytwarzanie żółci przez wątrobę to funkcja wewnątrzwydzielnicza, czy – zewnątrzwydzielnicza. Odpowiedź uzasadnij. (0–1) Uzupełnij poniższe zdania dotyczące wątroby tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Komórki wątroby magazynują (skrobię / glikogen). Obniżenie stężenia glukozy we krwi powoduje uwolnienie glukozy (z wątroby do krwi / z krwi do wątroby). W wątrobie magazynowane są również kwasy tłuszczowe, trójglicerydy i cholesterol, a wraz z nimi witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: (witaminy B i C / witaminy E i K). Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12. (4 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Do mikrokrążenia, oprócz naczyń włosowatych, zaliczamy również znajdujące się w wielu narządach tętniczki i żyłki. Małe naczynia łączące tętniczki z żyłkami to tzw. metarteriole (metatętniczki), od których odchodzi sieć naczyń włosowatych. We wszystkich ujściach metarterioli do naczyń włosowatych znajdują się mięśnie gładkie zwane zwieraczami przedkapilarnymi. Mogą one zamykać się lub otwierać. W warunkach spoczynku tylko przez 25% naczyń włosowatych przepływa krew. Na schematach przedstawiono mikrokrążenie przy otwartych (schemat I) i zamkniętych (schemat II) zwieraczach przedkapilarnych. Na podstawie: Solomon, Berg, Martin, Ville, Biologia, Warszawa 1996; Traczyk, A. Trzebski, Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Warszawa 2015; (0–1) Określ, który ze schematów – I czy II – przedstawia mikrokrążenie w pracującym mięśniu szkieletowym. Odpowiedź uzasadnij. (0–1) Przedstaw sposób, w jaki jest regulowany przepływ krwi przez tętnice i tętniczki. (0–2) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące mikrokrążenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Gdyby doszło do jednoczesnego rozluźnienia wszystkich zwieraczy przedkapilarnych w organizmie, nastąpiłby duży spadek ciśnienia krwi. P F 2. Naczynia włosowate, podobnie jak żyły i tętnice, mają budowę trójwarstwową, dzięki czemu mogą zwężać swoje światło. P F 3. Zaburzenie mikrokrążenia w danym narządzie może doprowadzić do niewydolności tego narządu. P F Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9. (4 pkt) Nicienie Układ krążenia Choroby człowieka Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Obecnie uważa się, że glista ludzka i świńska należą do tego samego gatunku – Ascaris lumbricoides. Glista ta pasożytuje w jelicie cienkim swego żywiciela, wywołując chorobę zwaną glistnicą. Wydalone wraz z kałem zapłodnione jaja pasożyta rozwijają się w glebie – tworzy się wtedy w jajach pierwsza postać larwalna, a po linieniu kolejna, i w ten sposób jaja dojrzewają do postaci inwazyjnej. Wykazano, że jajo może zachować żywotność w środowisku przez kilka lat. Zarażenie następuje przez zjedzenie jaj inwazyjnych, z których w jelicie cienkim wykluwają się larwy. Larwy wraz z krwią wędrują do płuc. W pęcherzykach płucnych dwukrotnie linieją, skąd przez drogi oddechowe wracają do układu pokarmowego, by ponownie umiejscowić się w jelicie cienkim, gdzie glisty osiągają dojrzałość płciową. Na podstawie: T. Kłapeć, A. Cholewa, Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem nawozów organicznych i organiczno-mineralnych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 18(2), 2012. (0–1) Korzystając ze schematu przedstawiającego układ krwionośny człowieka, uporządkuj drogę larw glisty ludzkiej. Wpisz w tabelę kolejne numery tak, aby przedstawiały one wędrówkę larw z jelita cienkiego do płuc. jelito cienkie 1 żyła główna dolna żyła wrotna serce żyła wątrobowa tętnice płucne naczynia krwionośne wątroby płuca 8 Na podstawie: (0–1) Wykaż, że podczas wędrówki w organizmie człowieka larwy glisty ludzkiej uszkadzają śródbłonek naczyń włosowatych płuc. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego jaja A. lumbricoides stanowią zagrożenie dla potencjalnego żywiciela dopiero po pewnym czasie od ich złożenia. (0–1) Na podstawie tekstu wykaż, że stosowanie odchodów świń jako naturalnego nawozu może przyczynić się do rozwoju glistnicy u ludzi. Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. (6 pkt) Układ krążenia Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Foka Weddella (Leptonychotes weddellii), zwana też weddelką, ma w porównaniu z człowiekiem proporcjonalnie mniejsze płuca oraz dwukrotnie większą niż człowiek objętość krwi w przeliczeniu na kilogram masy ciała. Duże stężenie mioglobiny w mięśniach oraz zmniejszone zużycie tlenu i energii podczas nurkowania pozwalają jej na długotrwałe przebywanie pod wodą. Przed nurkowaniem wykonuje ona przeważnie wydech i nie zanurza się z pełnymi płucami. Podczas zanurzania się jej płuca zmniejszają swą objętość, a na dużych głębokościach – zapadają się. Weddelka ma również nieproporcjonalnie dużą śledzionę, w której magazynowana jest utlenowana krew. U fok i innych ssaków nurkujących w początkowej fazie zanurzania uaktywniają się fizjologiczne mechanizmy nazywane odruchem nurkowania: akcja serca ulega spowolnieniu, a tempo metabolizmu spada o około 20%. Na wykresie przedstawiono zmiany dopływu krwi do głównych narządów weddelki podczas nurkowania. Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt Adaptacja do środowiska, Warszawa 2008; Biologia, pod red. Campbella, Poznań 2016. (0–1) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przepływu krwi przez główne narządy u weddelki są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. W porównaniu z innymi narządami zaobserwowano niewielkie zmiany w dopływie krwi do mózgu podczas nurkowania. P F 2. Dopływ krwi do przedsionków i komór serca podczas nurkowania zmniejsza się w przybliżeniu o jedną trzecią. P F (0–2) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Wraz ze wzrostem głębokości zanurzenia weddelki (wzrasta / maleje) ciśnienie zewnętrzne, co jest przyczyną zapadania się jej płuc. Zmniejszenie pojemności płuc (zmniejsza / zwiększa) siłę wyporu działającą na ciało weddelki, co ułatwia nurkowanie. Gdy weddelka rozpoczyna nurkowanie, przepływ krwi przez poszczególne narządy (zmienia się / pozostaje niezmieniony), a magazynowanie tlenu w mięśniach jest możliwe dzięki obecności w nich białka (mioglobiny / hemoglobiny). (0–1) Wykaż, że ograniczony dopływ krwi do niektórych narządów weddelki pozwala na wydłużenie jej czasu nurkowania. (0–1) Wykaż, że duża śledziona ułatwia weddelce nurkowanie. (0–1) Określ przyczynę ograniczonego dopływu krwi do przepony u weddelki podczas nurkowania. W odpowiedzi uwzględnij funkcję przepony w organizmie. Matura Czerwiec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10. (3 pkt) Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na schemacie A przedstawiono procesy związane z transportem CO2 i zachodzące w ludzkim erytrocycie znajdującym się w naczyniach włosowatych tkanek obwodowych. Na wykresie B przedstawiono krzywe dysocjacji CO2 dla hemoglobiny utlenowanej i odtlenowanej. Na podstawie: I. Kay, Wprowadzenie do fizjologii zwierząt, Warszawa 2001. (0–1) Określ, które stwierdzenia dotyczące transportu CO2 we krwi człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. Część CO2 powstającego w tkankach rozpuszcza się w osoczu krwi i w tej postaci jest transportowana. P F 2. Jony HCO–3, które są jedną z form transportu CO2 we krwi, powstają w erytrocytach dzięki reakcji katalizowanej przez anhydrazę węglanową. P F 3. Jony HCO–3 są transportowane przez błonę erytrocytu na zasadzie dyfuzji prostej. P F (0–1) Określ dominujący kierunek reakcji katalizowanej przez anhydrazę węglanową w erytrocytach znajdujących się w naczyniach włosowatych płuc – podaj substraty i produkty tej reakcji. Substraty: Produkty: (0–1) Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie B uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie. Utlenowanie hemoglobiny w płucach powoduje, że CO2 jest od niej (łatwiej / trudniej) odłączany, natomiast w tkankach, gdy hemoglobina oddaje tlen, (zwiększa się / zmniejsza się) jej powinowactwo do CO2. Biomedica 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 21. (3 pkt) Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Ośrodki automatyzmu serca tworzą zmodyfikowane włókna mięśniowe przypominające komórki embrionalne, posiadające zdolność do rytmicznego samopobudzania. (0–1) Podaj nazwę nadrzędnego ośrodka automatyzmu pracy serca. (0–1) W przypadku zatrzymania akcji serca konieczne jest wykonywanie pośredniego masażu serca poprzez rytmiczne uciskanie mostka na głębokość 5-6 centymetrów, w tempie ok. 120 ucisków na minutę. Wyjaśnij, dlaczego konieczne jest, aby rozpocząć masaż jak najszybciej od chwili ustania pracy serca. (0–1) Podaj, jakiego rodzaju leczenie można zastosować (prócz farmakoterapii) przy defektach pracy ośrodków automatyzmu serca. Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 19. (5 pkt) Układ krążenia Choroby człowieka Dziedziczenie Ekspresja informacji genetycznej Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień W strukturze genu obok fragmentów kodujących (eksonów) mogą występować elementy niekodujące, takie jak promotor lub introny. W poniższej tabeli przedstawiono informacje na temat sześciu wybranych genów człowieka, oznaczonych numerami 1.–6., kodujących określone białka. Oznaczenie genu Kodowane białko Oznaczenie chromosomu Wielkość genu (kpz DNA) Wielkość mRNA (kz) 1. α-globina 16 0,8 0,5 2. albumina 4 25,0 2,1 3. receptor LDL 19 45,0 5,5 4. kinaza zależna od cyklin 4 54,0 1,7 5. hydroksylaza fenyloalaninowa 12 90,0 2,4 6. dystrofina X 2000,0 16,0 kpz – tysiąc par zasad kz – tysiąc zasad Na podstawie: red. J. Bal, Biologia molekularna w medycynie, Warszawa 2013; (0–1) Podaj nazwę procesu, którego produktem jest pre-mRNA, oraz określ lokalizację tego procesu w komórce człowieka. Nazwa procesu: Lokalizacja procesu: (0–1) Wyjaśnij, z czego wynikają różnice między wielkościami genów a wielkościami cząsteczek mRNA, które im odpowiadają. (0–1) Podaj nazwę choroby, u podłoża której leży mutacja genu kodującego hydroksylazę fenyloalaninową, prowadząca do utraty funkcji tego enzymu niezbędnego w metabolizmie fenyloalaniny. (0–1) Spośród wymienionych w tabeli wybierz i zapisz oznaczenia pary genów, które mogą dziedziczyć się niezgodnie z II prawem Mendla. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do treści tego prawa oraz do lokalizacji wybranych genów w genomie. (0–1) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis dotyczący albumin. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie. Albuminy to białka (rozpuszczalne / nierozpuszczalne) w wodzie, występujące głównie (w cytoplazmie erytrocytów / w osoczu krwi). Główną funkcją tych białek jest (transport tlenu / regulacja ciśnienia osmotycznego krwi). Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (2 pkt) Układ hormonalny Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Erytropoetyna (EPO) jest hormonem wydzielanym przez nerki, który stymuluje proces erytropoezy w szpiku kostnym. Zwiększenie ilości erytropoetyny w ustroju doprowadza do wzrostu ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. W tej chorobie dochodzi do spowolnienia przepływu czerwonych krwinek, zatykania drobnych naczyń krwionośnych, zlepiania krwinek i tworzenia zakrzepów (zlepów płytek krwi, kolagenu, fibroblastów, erytrocytów). Zaleganie zakrzepów w żyłach powoduje z czasem uszkodzenie żył i znajdujących się w nich zastawek. Świeże skrzepliny mogą ulec oderwaniu i przemieszczeniu się do naczyń płucnych, powodując zator płucny. Zakrzepica jest trzecią co do częstości występowania chorobą układu sercowo-naczyniowego, a zator płucny (zatorowość płucna) – częstą przyczyną nagłych zgonów chorych leczonych w szpitalach. Na podstawie: J. Pacholczyk, Erytrocyty – czerwoni kurierzy, „Chemia w szkole” 01, 2013. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego zwiększenie ilości EPO w organizmie człowieka przyczynia się do wzrostu ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. W odpowiedzi uwzględnij funkcję erytropoetyny w organizmie człowieka. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego jednoczesne zaczopowanie obu tętnic płucnych prowadzi do natychmiastowego zatrzymania krążenia. W odpowiedzi uwzględnij budowę układu krwionośnego człowieka. Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 23. (2 pkt) Enzymy Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Fibryna (włóknik) jest składnikiem nie tylko skrzepów powstających w procesie krzepnięcia krwi, lecz także np. blaszek miażdżycowych odkładających się w naczyniach krwionośnych. Zamianę nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne fibrynopeptydy katalizuje enzym plazmina, która powstaje z nieaktywnego plazminogenu występującego w osoczu krwi. Przekształcenie plazminogenu w aktywną plazminę następuje dzięki wydzielanemu przez komórki śródbłonka enzymowi – proteazie serynowej, która jest tkankowym aktywatorem plazminogenu. Obecnie metodami biotechnologii produkowane są rekombinowane aktywatory plazminogenu, które mogą być podawane dożylnie w leczeniu niektórych chorób. Na podstawie: A. Jaźwa, Zaburzenia układu krzepnięcia, a)Wyjaśnij, dlaczego w leczeniu świeżo przebytego zawału serca stosuje się aktywatory plazminogenu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję tego aktywatora. b)Określ, dlaczego rekombinowane aktywatory plazminogenu są podawane pacjentom wprost do krwiobiegu, a nie podaje ich się doustnie. Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej, naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy przedstawiono poniżej. W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna. Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła. Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje. Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą określonych transporterów. Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014; T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Kraków 2002. Określ, przez który z wymienionych typów włosowatych naczyń krwionośnych transport substancji jest najbardziej selektywny, a przez który – mogą przenikać związki wielkocząsteczkowe lub migrować całe komórki. W każdym przypadku odpowiedź uzasadnij, odwołując się do informacji przedstawionych w tekście. Najbardziej selektywny transport umożliwiają naczynia o ścianie , ponieważ Związki wielkocząsteczkowe lub całe komórki mogą przenikać przez naczynia o ścianie , ponieważ Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 10. (1 pkt) Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej, naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy przedstawiono poniżej. W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna. Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła. Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje. Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą określonych transporterów. Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014; T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Kraków 2002. Zaprojektuj tabelę, umożliwiającą porównanie budowy trzech wymienionych rodzajów włosowatych naczyń krwionośnych pod względem ciągłości błony podstawnej i ciągłości śródbłonka. Opisz nagłówki wierszy i kolumn tabeli. Nie wypełniaj tabeli. Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 11. (5 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Budowa i funkcje komórki Układ krążenia Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Fibroblasty to komórki tkanki łącznej właściwej. Aktywne metabolicznie fibroblasty mogą być rozpoznane dzięki obecności szorstkiej siateczki śródplazmatycznej. Nieaktywne fibroblasty, zwane także fibrocytami, są mniejsze i mają zredukowaną siateczkę śródplazmatyczną. Fibroblasty wytwarzają kolagen i mają zdolność do podziałów mitotycznych, których częstość zwiększa się podczas regeneracji tkanki łącznej. Wykonano doświadczenie, w którym badano wpływ płytkowego czynnika wzrostu (PDGF), wytwarzanego przez płytki krwi, na podział komórek fibroblastów. W tym celu przygotowano hodowlę ludzkich fibroblastów, które w swojej błonie komórkowej mają receptory dla PDGF. Uzyskane fibroblasty rozdzielono do dwóch wyjałowionych naczyń zawierających odpowiednie podłoże hodowlane z solami mineralnymi, aminokwasami, glukozą i antybiotykiem. Przygotowano z nich dwa zestawy doświadczalne: zestaw 1. – zawierający podłoże hodowlane i fibroblasty, zestaw 2. – zawierający podłoże hodowlane i fibroblasty oraz czynnik wzrostu (PDGF). Oba naczynia umieszczono w inkubatorze o temperaturze 37°C. Podziały fibroblastów zaobserwowano jedynie w naczyniu 2. Na podstawie: Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012. (0–1) Wybierz spośród A–D i zaznacz hipotezę badawczą, która mogła być sprawdzana w opisanym doświadczeniu. Do działania PDGF wymagana jest obecność glukozy. Płytkowy czynnik wzrostu – PDGF – wywołuje podziały komórek fibroblastów. Temperatura ma wpływ na podziały komórek fibroblastów poprzez działanie PDGF. Aby zachodziły podziały komórkowe fibroblastów, niezbędny jest antybiotyk. (0–1) Określ, który z zestawów – 1. czy 2. – był próbą kontrolną w opisanym doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do znaczenia tej próby w interpretacji wyników. (0–1) Uzasadnij, dlaczego konieczne było wyjałowienie naczyń hodowlanych oraz dodanie antybiotyku do podłoża, na którym hodowano fibroblasty. W odpowiedzi uwzględnij znaczenie tych czynności dla interpretacji wyników doświadczenia. (0–1) Wyjaśnij, uwzględniając rolę siateczki śródplazmatycznej szorstkiej, dlaczego aktywne fibroblasty i fibrocyty mają różną ilość tej siateczki. (0–1) Wyjaśnij, dlaczego płytkowy czynnik wzrostu (PDGF) jest uwalniany przez płytki krwi w organizmie człowieka w miejscu zranienia, np. skóry. Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt) Układ krążenia Podaj/wymień Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń krwionośnych występujące w organizmie człowieka. Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996. Uzupełnij poniższe zdania – wybierz właściwe rysunki i wpisz ich oznaczenia literowe (A–C) w wyznaczone miejsca. Sieć naczyń włosowatych w płucach ma postać, którą przedstawiono na rysunku . Naczynia krwionośne jelita cienkiego i wątroby kontaktują się ze sobą tak, jak pokazano na rysunku . Sieć naczyń krwionośnych budującą kłębuszki nerkowe obrazuje rysunek . Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (2 pkt) Układ krążenia Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podwyższenie temperatury krwi dopływającej do ośrodka termoregulacji w podwzgórzu skutkuje uruchomieniem mechanizmów zwiększających utratę ciepła z organizmu człowieka, przez pogłębienie i przyśpieszenie oddechów oraz zwiększenie pojemności minutowej serca, a więc skróceniem czasu, w którym serce przepompowuje całą objętość krwi znajdującą się w układzie krwionośnym. Wykaż związek między zwiększoną utratą ciepła z organizmu człowieka przez układ oddechowy a zwiększeniem pojemności minutowej serca: a pogłębieniem i przyśpieszeniem oddechów: Strony1 2 3 … › » Test z biologii test ten zawiera ogólną tematykę związaną z budową i funkcjonowaniem układu krwionośnego człowieka Ilość pytań: 15 Rozwiązywany: 37846 razy

zadania maturalne z układu krwionośnego